ΕΚΠΟΜΠΗ ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΜΕ ΕΝΑ ΦΙΛΟ ΣΤΟ ΚΑΝΑΛΙ 6-ΓΥΝΑΙΚΑ

                                                               ΕΚΠΟΜΠΗ ΔΕΚΑΤΗ

Είπαμε σε περασμένα σημειώματα μας ότι από μερικά διασωθέντα κείμενα βγάζουμε γενικά συμπεράσματα των οποίων η αξιοπιστία συνεχώς αμφισβητείται. Αλλά, αδυναμία επίσης είναι και ότι από τα δεδομένα ενός συγκεκριμένου χώρου, βγάζουμε συμπεράσματα για όλο τον Ελληνικό χώρο. Τα κείμενά μας, όπως τα κείμενα της αρχαίας Ελληνικής τραγωδίας, είναι όλα Αθηναϊκά. Κι όμως η Ελένη ήταν Σπαρτιάτισσα, η Κλυταιμνήστρα ήταν Αργίτισσα, η Ιοκάστη είναι Θηβαία, κι οι τραγικοί μας τις παρουσιάζουν να μιλάνε σαν Αθηναίες.
Τι συνέβαινε σε όλες τις άλλες πόλεις. Τι συνέβαινε στην Σπάρτη για παράδειγμα. Πολλοί, κι όσοι από μας πέρασαν από τα σχολεία μας, ελάχιστα ακούσαμε για την ιδιωτική ζωή στη Σπάρτη, εκτός για τον μέλανα ζωμό. Ποιά ήταν η θέση της γυναίκας στην Σπάρτη; Δυο συγγραφείς, Ξενοφών και το Πλούταρχος μας δίνουν αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία μας αποσιωπούσαν στην εποχή που είμαστε μαθητές, γιατί δεν στήριζαν τις αντιφεμινιστικές ιδέες τότε της κοινωνίας, και εν πολλοίς και της εκκλησίας.

Ο Ξενοφών προσεγγίζει το θέμα των γυναικών στο πρώτο κεφάλαιο της Λακεδαιμονίων Πολιτείας.: «Οι άλλοι Έλληνες απαιτούν απ' τις κοπέλες να υφαίνουν καταδικασμένες σε ακινησία, το ίδιο με τους περισσότερους τεχνίτες οι οποίοι κάνουν καθιστική ζωή. Με τέτοια όμως ανατροφή πώς πρέπει να περιμένει κανείς ότι θα κάνουν σπουδαία παιδιά; Ο Λυκούργος όμως θεωρώντας ότι και οι δούλες είναι ικανές να υφαίνουν, ενώ για τις ελεύθερες γυναίκες ότι το σπουδαιότερο έργο είναι η τεκνοποίηση, γι' αυτό πρώτα όρισε να γυμνάζονται τα κορίτσια εξίσου με τα αγόρια έπειτα, να συναγωνίζονται μεταξύ τους οι γυναίκες, εξίσου με τους άνδρες, στο τρέξιμο και την αντοχή, γιατί πίστευε πως σαν είναι κι οι δύο γονείς δυνατοί, και τα παιδιά τους θα γίνουν δυνατότερα»
Βλέπετε εδώ ανατρέπεται μια επικρατούσα άποψη πως οι γυναίκες δεν είχαν σχέση με τον αθλητισμό. Αυτό συνέβαινε στην Αθήνα. Στη Σπάρτη και αθλούνταν και συμμετείχαν σε αγώνες. Βέβαια δεν πήγαιναν στους Πανελλήνιους αγώνες. Αλλά να μη ξεχνάμε πως οι αγώνες εκείνοι ήτανε και μια μορφή πολιτικής πράξης, όπου είχαν οι άνδρες την εξουσία. (Μήπως τώρα δεν την έχουν;)

                                                     ΕΚΠΟΜΠΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ

Είδαμε στην περασμένη εκπομπή πως στη Σπάρτη έχουμε τη γυναίκα να ζει μια ζωή και να έχει μια θέση διαφορετική από ότι σε άλλα μέρη της Ελλάδας, και κυρίως από την Αθήνα, όπου κυρίως στηριζόμαστε για να βγάλουμε τα συμπεράσματά μας για τη γυναίκα στην αρχαιότητα. Έτσι λοιπόν, πρόκειται για μια ζωή στους αντίποδες της ζωής των «άλλων Ελλήνων» που κλείνουν μέσα στο σπίτι τις γυναίκες τους. Ένα μέρος της ζωής της είναι μια ζωή έξω από το σπίτι, η οποία δεν ξεχωρίζει απ' τη ζωή των ανδρών.
Μετά τον ιστορικό Ξενοφώντα, ο Πλούταρχος γράφει για τη γυναίκα στη Σπάρτη: «Τα σώματα των παρθένων ενίσχυσε με την άσκηση στον δρόμο, την πάλη και το ρίξιμο δίσκου και ακοντίου... Αφαίρεσε κάθε μαλθακότητα και παραμονή στη σκιά και θηλυπρέπεια και συνήθισε τις νέες όχι λιγότερο από τους νέους και στις δημόσιες γιορτές να λαμβάνουν μέρος γυμνές και σε μερικούς ναούς να χορεύουν και να τραγουδούν, ενώ ήσαν παρόντες οι νέοι και τις έβλεπαν»
Σχετικά με το σπαρτιατικό γάμο, ο Ξενοφών περιορίζεται στο να δώσει στοιχεία: απ' τη μια μεριά η υποχρέωση των ανδρών να παντρευτούν στην ακμή της ηλικίας τους, απ' την άλλη αυστηροί νόμοι που αφορούσαν τις σχέσεις μεταξύ των συζύγων. «Καθώς έβλεπε όμως ότι οι άλλοι άνδρες τον πρώτο καιρό του γάμου τους συνευρίσκονται με τις γυναίκες τους χωρίς μέτρο, θεσμοθέτησε και γι ' αυτό το θέμα τα αντίθετα. Όρισε δηλαδή να μπαίνει στο δωμάτιο της γυναίκας του ο σύζυγος με ντροπή μην τον δουν και με τον ίδιο τρόπο να φεύγει. Μ' αυτόν τον τρόπο η συνεύρεσή τους θα γινόταν κατ' ανάγκην πιο ποθητή και στην περίπτωση που αποκτούσαν παιδιά, θα γίνονταν τα παιδιά πιο ρωμαλέα παρά αν έκαναν κατάχρηση της απόλαυσής τους»
Μετά από αυτή τη γενική εισαγωγή για τη θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα, θα πάμε στην αρχαία τραγωδία.
Μετά την Ομηρική ποίηση, όπου βρίσκουμε πολλές και κυρίαρχες εν πολλές γυναικείες μορφές (ας θυμηθούμε την Πηνελόπη, τη Ναυσικά, την Ευρύκλεια, και τις γυναικείες θεές και νύμφες, την Αθηνά, την Αφροδίτη, την Κίρκη, την Καλυψώ, την Θέτιδα, υπάρχει μια σιωπή, ένα κενό στους αρχαϊκούς χρόνους (7ος, 6ος αιώνας). Και ξαφνικά έχουμε την τραγική ποίηση όπου γυναικοκρατείται, θα λέγαμε η θεατρική σκηνή. Αυτό θα μας απασχολήσει στις επόμενες εκπομπές. Και θα συναντήσουμε γυναίκες που έμειναν στην ιστορία κι έγιναν παγκόσμια σύμβολα: Θα δούμε μια Αντιγόνη, μια Ιφιγένεια, μια Ηλέκτρα, μια Άλκηστη...

Σταχυολογήματα από την εκπομπή του Κωστή Κολώτα "Κουβέντα με ένα φίλο" στον ραδιοφωνικό σταθμό Κανάλι 6 της Λεμεσού. Ενότητα ΓΥΝΑΙΚΑ