«Ρωτούσε για την ποιότητα…»

Δανείζομαι τον τίτλο από ένα ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη τον οποίο θυμούμαι κάθε φορά που ακούω να γίνεται λόγος για ποιότητα, ιδιαίτερα σε εκείνη την ταλαιπωρημένη και συχνά παρεξηγημένη φράση: ‘ποιότητα ζωής’. Αυτήν που μας την υπόσχονται υπεραγορές και τοπικές αρχές, ταυτίζοντάς την με την κατανάλωση οι μέν, με την καλοπέραση οι δε. Αυτή τη φορά μου τον θύμισε ένα σημείωμα στο ΒΗΜΑ της περασμένης Κυριακής. Αναφερόταν σε ένα παρήγορο φαινόμενο σχετικά με τα ευπώλητα βιβλία, δηλ. τα βιβλία με τις πιο υψηλές πωλήσεις. Γράφει, λοιπόν, το εν λόγω σημείωμα πως αντίθετα με τα όσα ισχυρίζονταν μερικοί, ότι δεν μπορεί να συμβαδίζει η ποιότητα με τις υψηλές πωλήσεις, βλέπουμε ποιοτικά βιβλία στις πρώτες θέσεις των ευπωλήτων. Και το σημείωμα καταλήγει: Ας το παραδεχθούμε επί τέλους: το ελληνικό αναγνωστικό κοινό είναι ώριμο και χαρίζει την προτίμηση και το χρόνο του σε κείμενα που πραγματικά αξίζει να διαβαστούν…
Συμφωνούμε. Και πολλές φορές, από αυτή την στήλη και από αλλού, είπαμε και τονίσαμε, πως το κοινό, έστω ένα μέρος του κοινού, καταλαβαίνει και θέλει την ποιότητα, σε όλες τις τέχνες. Αλλά κάποιοι, ή γιατί θέλουν την ευκολία τους, την πρόχειρη και γρήγορη δημιουργία, είτε γιατί δεν μπορούν, δεν έχουν την παιδεία και το ταλέντο να δημιουργήσουν έργο ποιότητας, βρίσκουν την εύκολη λύση και την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούντες λένε: «αυτά θέλει ο κόσμος, αυτά του προσφέρουμε…»
Κι έτσι, γεμίζουν οι οθόνες της τηλεοράσεως και οι σελίδες των εντύπων με υποπροϊόντα χαμηλής ποιότητας, που δεν έχουν καμιά σχέση με την αισθητική. Και το κακό είναι πως ξεκινώντας από αυτή τη φιλοσοφία (κρίμα στη λέξη και την κακοποίησή της!), και προσφέροντας αμφιβόλου ποιότητος θεάματα και ακροάματα, εθίζουν και τους αναγνώστες και τους ακροατές, σε τέτοιου είδους υποπροϊόντα. Φέρνουν το κοινό στα μέτρα τους και στην αισθητική τους, το εθίζουν στην αισθητική τους, και ύστερα έχουν και τη συνείδησή τους ήσυχη πως προσφέρουν ότι θέλει το κοινό.
Η κίνηση, λοιπόν, των πωλήσεων του βιβλίου στην Ελληνικά αγορά, διαψεύδει τον μύθο των ατάλαντων ότι δεν μπορεί να συμβαδίζει η ποιότητα με τις υψηλές πωλήσεις. Η ποιότητα και με υψηλές πωλήσεις μπορεί να συμβαδίζει και με υψηλή ακροαματικότητα. Είναι λάθος ότι δεν υπάρχει κοινό έτοιμο θα δεχθεί την ποιότητα. Μάλλον δεν υπάρχουν άνθρωποι να την προσφέρουν. Ή, ακόμα χειρότερα, δεν ενθαρρύνονται και δεν στηρίζονται οι ικανοί να προσφέρουν αυτήν την ποιότητα, όταν δεν πολεμούνται και δεν γίνονται αντικείμενο ειρωνείας.
Φιλέλευθερος 31 Αυγούστου 2001