Η Ανατολή μας

Μεγαλώσαμε με τον Παρθενώνα, τον Ερμή του Πραξιτέλους, το θέατρο της Σαλαμίνας και των Σόλων, τον Όμηρο, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη. Τον κραταιό Δία, τον πάντα θυμωμένο Ποσειδώνα, τη σοφή Αθηνά και την άτακτη Αφροδίτη, τον Απόλλωνα και τις Μούσες του. Κι ήταν πράγματι γερή παιδεία και ευδαιμονία ψυχής. Σ΄ εκείνο τον κόσμο περιστρέφονταν τα θέματα των εκθέσεων στα Νέα Ελληνικά, τα κείμενα στα Αρχαία, το μάθημα της Ιστορία. Ακόμα και στο μάθημα της τέχνης όπου καλούμαστε να αντιγράψουμε αρχαία αγάλματα και αγγεία, πάντοτε ανεπιτυχώς οι πιο πολλοί από μας, μεταξύ των οποίων και ο γράφων. Η σημερινή γενιά μεγαλώνει με την Ευρώπη. Μια ευρωπομανία, θα έλεγα, αν και αντιπαθώ αυτά τα σύνθετα με τη λέξη μανία. Στο μάθημα της Ιστορίας και ειδικά στο μάθημα των Νέων Ελληνικών ποτέ δεν λείπουν τα δοκίμια και τα θέματα εκθέσεων γύρο από την Ευρώπη και πιο συγκεκριμένα, την Ενωμένη Ευρώπη. Γενικά βλέπουμε μια προσπάθεια να δούνε οι μαθητές στην Ευρώπη το μέλλον της ανθρωπότητας αλλά και το δικό μας μέλλον. Δίχως την Ευρώπη θα χαθούμε. Και μια αγχώδης προσπάθεια να πείσουμε ότι ανήκουμε στην Ευρώπη, είμαστε Ευρωπαίοι, το ακραίο ανατολικό Ευρωπαϊκό σύνορο.

Όμως εδώ στην περιοχή μας, δίπλα μας, μια ανάσα από τα ακρογιάλια μας, άνθισαν πολιτισμοί σε χρόνους πολύ παλιούς, πολύ πριν από το δικό μας, τον θαυμάσιο Ελληνικό πολιτισμό, κι όταν η Ευρώπη των ονείρων μας βρισκόταν ακόμα στα σκοτάδια της προϊστορίας. Ένας από αυτούς είναι και ο αρχαίος Αιγυπτιακός πολιτισμός. Δυο χιλιάδες χρόνια πριν από τον Παρθενώνα, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έκτιζαν τις πυραμίδες και τους ναούς των θεών τους. Χιλιάδες χρόνια πριν αρχίσουν ίσως ακόμα να μιλούν οι Ευρωπαίοι, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ανακάλυπταν τη γραφή. Κάποιους αιώνες πριν ανέβουν στον Όλυμπο οι Έλληνες θεοί, οι Αιγύπτιοι είχαν μια οργανωμένη θρησκεία και έκαναν μια εκπληκτική, για κείνη τη μακρινή εποχή, προσπάθεια να ερμηνεύσουν τον κόσμο. Αυτή η θρησκεία κι αυτή η ερμηνεία του κόσμου σε πολλά σημεία είναι πρόδρομος της θρησκείας των Ελλήνων και της προσπάθειάς τους να βάλουν σε τάξη το χάος, να δημιουργήσουν από το χάος ένα κόσμο.
Δεν χάνει τίποτα ο άξιος θαυμασμού δικός μας πολιτισμός, αν γνωρίσουμε και κείνους τους Ανατολικούς πολιτισμούς. Έχουμε πολλά να μάθουμε όταν τους πλησιάσουμε και τους αγαπήσουμε. Σίγουρα θα πάμε πιο συνετοί, πιο ηθικά και πνευματικά αρματωμένοι, στο χωνευτήρι της Ευρώπης (κι αυτό είναι σημαντικό για την πολιτισμική μας επιβίωση), αν γνωρίσουμε τι πολιτισμούς κουβαλάει αυτή η Ανατολή που πολλές φορές αγνωμόνως και με πολιτισμικό αρχοντοχωριατισμό την αρνούμαστε.
Θα επανέλθω
(Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ 6 Νοεμβρίου 2000)